Đức Thánh Cha: Tự do tôn giáo không phải là một lựa chọn tùy ý, nhưng là nền tảng của một xã hội công bằng

Đức Thánh Cha Lêô XIV tiếp phái đoàn Tổ chức Trợ giúp Các Giáo hội Đau khổ (ACN)[i]: “Đừng mệt mỏi trong việc làm điều thiện.”

Edoardo Giribaldi –Vatican

Một quyền không phải là đặc ân, nhưng là nền tảng của công ích

Sáng ngày 10 tháng Mười, tại Phòng Các Giáo hoàng trong Dinh Tông Tòa Vatican, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã tiếp kiến phái đoàn của Tổ chức Trợ giúp Các Giáo hội Đau khổ (Aid to the Church in Need – ACN).

Trong huấn từ, ngài nhấn mạnh rằng quyền tự do tôn giáo không phải là một “đặc ân” do các thể chế ban cho, nhưng là điều kiện thiết yếu để xây dựng những xã hội công bằng, nơi lương tâm con người được tự do hình thành và phát triển.

“Một sự hòa giải đích thực không thể tách rời khỏi việc bảo đảm cho con người được tự do tuyên xưng đức tin của mình.” – Đức Thánh Cha Lêô XIV

“Đừng bỏ rơi các Kitô hữu bị bách hại”

Mở đầu bài diễn văn, Đức Thánh Cha nhắc đến tình trạng thù nghịch và bạo lực ngày càng gia tăng đối với các cộng đoàn tôn giáo, đặc biệt là các Kitô hữu thiểu số.

Trung thành với sứ mạng của tổ chức – được thành lập năm 1947 để xoa dịu những đau khổ của thời hậu chiến – ngài kêu gọi cộng đoàn quốc tế và các tín hữu hãy tiếp tục liên đới với anh chị em bị bách hại:

“Chúng ta đừng bao giờ bỏ rơi các anh chị em đang chịu bách hại.”

Lời nhắc này vang vọng giáo huấn của Thánh Phaolô trong Thư thứ nhất gửi tín hữu Côrintô:

“Nếu một chi thể đau, thì mọi chi thể cùng đau.” (1 Cr 12,26)

Khát vọng chân lý và ý nghĩa – cội nguồn của tự do tôn giáo

Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng quyền tự do tôn giáo khởi đi từ một chân lý nền tảng của nhân loại:

“Mỗi con người mang trong lòng một khát vọng sâu xa về chân lý, về ý nghĩa cuộc sống, về sự hiệp thông với tha nhân và với Thiên Chúa.”

Từ chiều sâu linh hồn ấy, việc tự do tuyên xưng đức tin không thể bị xem như tùy chọn, mà là một yếu tố thiết yếu của đời sống con người.

Đặt nền trên phẩm giá của con người – được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa, có lý trí và tự do – quyền này cho phép cá nhân và cộng đoàn tìm kiếm, sống và làm chứng cho chân lý cách công khai.

Do đó, Đức Thánh Cha khẳng định:

“Tự do tôn giáo là một nền tảng của mọi xã hội công bằng, vì nó bảo vệ không gian đạo đức nơi lương tâm được hình thành và được thực thi.”

Không có hòa bình nếu không có tự do tôn giáo

Tiếp nối tư tưởng đó, Đức Thánh Cha cảnh báo rằng, nơi nào quyền tự do tôn giáo bị chối bỏ, nơi ấy các mối dây luân lý và thiêng liêng của cộng đồng sẽ dần tan rã:

“Khi đó, niềm tin nhường chỗ cho sợ hãi, nghi kỵ thay thế cho đối thoại, và áp bức sản sinh ra bạo lực.”

Ngài nhắc lại lời của vị tiền nhiệm, Đức Giáo hoàng Phanxicô:

“Không thể có hòa bình ở nơi không có tự do tôn giáo, tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, và sự tôn trọng ý kiến của người khác.”

Tự do tôn giáo, Đức Thánh Cha nói, không chỉ là một quyền pháp lý hay một đặc ân, mà còn là “trụ cột của một sự hòa giải đích thực.”

Thăng tiến tự do tôn giáo trong đời sống hằng ngày

Đức Thánh Cha nhắc đến lập trường kiên định của Hội Thánh qua các thời đại trong việc bảo vệ quyền tự do tôn giáo, đặc biệt được khẳng định trong Hiến chế Dignitatis Humanae của Công đồng Vaticanô II.

Ngài nói:

“Việc bảo vệ tự do tôn giáo không thể chỉ là lý thuyết; nó phải được sống, được gìn giữ và được cổ võ trong đời sống thường nhật của từng người và từng cộng đoàn.”

Sứ mạng của Tổ chức Trợ giúp Các Giáo hội Đau khổ (ACN)

Trong bối cảnh đó, Đức Thánh Cha khích lệ sứ mạng của ACN trong việc cổ võ tinh thần tha thứ, hòa giải, đồng hành và lên tiếng thay cho Giáo hội ở những nơi đang cần được nâng đỡ, đang bị đe dọa hay chịu đau khổ.

Từ hơn 25 năm qua, Báo cáo Tự do Tôn giáo do tổ chức này biên soạn đã trở thành tiếng nói cho những người không thể lên tiếng, phơi bày những đau khổ âm thầm của biết bao tín hữu.

Hoạt động của tổ chức cũng mở rộng đến các cộng đoàn bị cô lập, bị gạt ra bên lề hay bị áp lực nặng nề, để bảo đảm rằng không một Giáo hội địa phương nào bị bỏ lại phía sau.

“Những người kiến tạo hòa bình”

Đức Thánh Cha đặc biệt ghi nhận những công việc cụ thể mà tổ chức này thực hiện: tái thiết nhà nguyện, hỗ trợ các nữ tu, cung cấp đài phát thanh hoặc phương tiện di chuyển.

Ngài khẳng định:

“Những hành động ấy làm phong phú đời sống Giáo hội và củng cố nền tảng thiêng liêng và luân lý của xã hội.”

Sự trợ giúp dành cho các nhóm thiểu số dễ bị tổn thương khiến các thành viên của tổ chức trở thành “những người kiến tạo hòa bình.”

Ngài nhắc đến các vùng truyền giáo như Cộng hòa Trung Phi, Burkina Faso, Mozambique, cũng như Giáo phận Chiclayo tại Peru, nơi Đức Thánh Cha từng phục vụ trong sứ vụ linh mục. Ở đó, qua sự đồng hành của ACN, Giáo hội địa phương trở thành dấu chỉ sống động của hòa hợp và tình huynh đệ, chứng minh rằng “một tương lai khác là điều có thể.”

“Đừng mệt mỏi trong việc làm điều thiện”

Kết thúc huấn từ, Đức Thánh Cha Lêô XIV khích lệ các thành viên của tổ chức:

“Đừng mệt mỏi trong việc làm điều thiện, bởi hoa trái của công việc anh chị em lan tỏa trong vô vàn cuộc đời, và làm rạng ngời vinh quang Thiên Chúa Cha trên trời.”

Huấn giáo của Đức Thánh Cha Lêô XIV về tự do tôn giáo
Tự do tôn giáo không chỉ là quyền được tin, mà còn là quyền được tìm kiếm chân lý, sống theo lương tâm và xây dựng hòa bình đích thực. Một xã hội chỉ thật sự công bằng khi bảo vệ không gian cho lương tâm con người được tự do hướng về Thiên Chúa.

[i] Tổ chức Trợ giúp Các Giáo hội Đau khổ (Aid to the Church in Need – ACN) được thành lập năm 1947 tại Bỉ bởi Cha Werenfried van Straaten, một linh mục Dòng Premonstratensien người Hà Lan. Ban đầu, tổ chức được thành lập để trợ giúp những người tị nạn Đức sau Thế chiến II, nhưng sau đó sứ mạng được mở rộng nhằm hỗ trợ các Giáo hội địa phương đang chịu bách hại, chiến tranh, hoặc thiếu thốn trên khắp thế giới.

Từ năm 2011, theo sắc lệnh của Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI, ACN trở thành Tổ chức Giáo hoàng, trực thuộc Bộ Phúc Âm hóa các Dân tộc (nay là Bộ Loan báo Tin Mừng cho các Dân tộc).

Hiện nay, ACN hoạt động tại hơn 140 quốc gia, hỗ trợ hàng nghìn dự án mục vụ mỗi năm: xây dựng và tu sửa nhà thờ, hỗ trợ chủng viện và linh mục, giúp đỡ các nữ tu, dịch và phổ biến Kinh Thánh, tài trợ cho các phương tiện truyền thông Công giáo, và nâng đỡ các cộng đoàn Kitô hữu đang chịu bách hại.

Khẩu hiệu của tổ chức là:

“Thông qua cầu nguyện, thông tin và hành động – để Kitô hữu không bao giờ bị bỏ rơi.”